Đến đây có thể xảy ra tình huống độc giả nói: Tôi không thể chê những kết luận tác giả đưa ra, nhưng tôi không thể dồng ý với chúng. Nếu những chương đó có những câu tóm lược trong phần mở đầu hay kết thúc như thường thấy, hãy đọc chúng thật kỹ. Hãy coi việc đọc một cuốn sách là cuộc đối thoại giữa bạn và tác giả.
Chúng giống như ma tuý. Thứ ba, hãy quan sát những điều tác giả buộc phải thừa nhận, những điều tác giả có thể chứng minh hoặc đưa ra bằng chứng cụ thể và những điều tác giả cho rằng không cần chứng minh vì chúng đã quá hiển nhiên. Lúc này, kinh nghiệm chung liên quan tới đọc tiểu thuyết và kịch là rất cần thiết.
Không có cách học nào là bị động, cũng như không có cách đọc nào là không chủ động. Việc đọc sách, giống như tự khám phá, chính là học mà không có thầy giáo. Bạn đọc tên sách, phụ đề, mục lục, xem qua lời mở đầu của tác giả và phụ lục ở cuối sách.
Sau một hồi thăm dò, Socrates đưa ra một loạt câu hỏi và nhận xét làm sáng tỏ vấn đề. Bạn không thể trở thành người đọc giỏi nếu chỉ đọc các cuốn sách nằm trong khả năng mà phải động đến những cuốn vượt khả năng của bạn. Chúng liên quan chặt chẽ với nhau và tạo thành một nhóm quy tắc có cùng mục đích.
Trên thực tế những từ đó có thể quan trọng hoặc có thể không đối với chính tác giả. Một lời giới thiệu súc tích về tính chỉnh thể phải chỉ ra được những phần chính tạo nên cuốn sách đó. Tất nhiên, đọc phân tích cũng mang tính chủ động, nhưng khi đọc phân tích, bạn đã tự đặt mình vào mối quan hệ giữa trò với thầy.
Nhưng chỉ so sánh về chữ nghĩa thôi là chưa đủ. Tác giả có thể dùng dấu trích dẫn hoặc chữ in nghiêng để đánh dấu các từ đó giúp người đọc dễ phát hiện; hoặc hướng sự chú ý của độc giả vào từ đó bằng cách đề cập các nghĩa khác nhau của từ và chỉ rõ cách dùng trong những tình huống cụ thể; hoặc tác giả có thể nhấn mạnh bằng cách định nghĩa vật được gọi tên bằng từ đó. Anh ta phải biết cách vừa tác động đến cảm xúc vừa điều khiển được lý trí của độc giả.
Nếu không thể bảo vệ ý kiến của mình thì rõ ràng độc giả đang biến kiến thức thực tế thành quan điểm cá nhân. Như đã nói ở trên, mỗi quy tắc đọc phân tích đều liên quan đến hai khía cạnh là ngữ pháp và logic. Hoặc thậm chí ngay cả khi bạn diễn đạt được thì lời dịch đó có thể mới dừng lại ở mức độ thay chữ, vì mặc dù bạn đã dịch rất sát với câu gốc nhưng bạn vẫn không hiểu hết dụng ý mà tác giả người Anh muốn bày tỏ.
Đó là những cuốn sách dạy bạn nhiều nhất về cả cách đọc và về cuộc sống - những cuốn sách bạn muốn đọc đi đọc lại nhiều lần và giúp bạn trưởng thành. Ai cũng đã ít nhiều dùng các từ lý thuyết và thực hành, nhưng chưa hẳn tất cả đều hiểu hết ý nghĩa của chúng. Tất nhiên, đọc phân tích cũng mang tính chủ động, nhưng khi đọc phân tích, bạn đã tự đặt mình vào mối quan hệ giữa trò với thầy.
Hoặc giả sử, khi bạn không được tự do yêu trong đời thực, bạn sẽ có cảm giác hài lòng khi được sống với nhân vật đang yêu tự do trong tác phẩm và thích luôn tác phẩm. Tưởng tượng rằng, có một số diễn viên tài năng đang chờ bạn chỉ đạo. Phần này cũng được chia thành nhiều phần nhỏ hơn:
Lượng tài liệu dạng như vậy nhiều tới mức không ai có đủ thời gian đọc hết một phần những tài liệu đó. Mặc dù, nó phù hợp với sân khấu và hữu ích trong triết học nhưng hình thức đối thoại như vậy không phù hợp trong khoa học. Tóm lại, có ba điểm chung trong chương này mà độc giả cần nhớ.